راهنمای خرید فلنج
راهنمای خرید فلنج و انتخاب انواع فلنج و انواع کلاس فلنج‌ها را در این مطلب مورد بررسی قرار داده‌ایم که بهتر با این قطعات آشنا شوید.
برای اینکه لوله‌ها و شیرآلات را به هم متصل کنید نیاز به قطعاتی خواهید داشت که این اتصالات را انجام دهد. این قطعات که به آنها فلنج می‌گویند برای سیستم‌های لوله‌کشی کاربردهای مختلفی دارند. به همین خاطر تشخیص کلاس فلنج، راهنمای خرید و انتخاب انواع فلنج در صنایع بزرگی مانند پتروشیمی و صنعت نفت و… از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
اصولاً انتخاب روش صحیح اتصال لوله‌ها در سیستم‌های مختلف به عوامل متعددی بستگی دارد که برای خرید فلنج مناسب باید خصوصیات و کاربردهای آنها بیشتر آشنا شوید. مهم‌ترین ویژگی فلنج‌ها قابلیت اتصال آنها یعنی باز و بسته‌شدن سریع و راحت آن است. این قطعات طول عمر مشخصی دارند و بعد از آن باید تعویض شوند.
فلنج چیست؟
فلنج برای اتصالات و طراحی لوله‌ها، لوله‌کشی برای مسیرهای طولانی و دارای انشعاب به کار گرفته می‌شود. برای اتصال لوله‌ها به هم از روش‌ها و قطعات مختلفی استفاده خواهد شد. یکی از متداول‌ترین و پرکاربردترین قطعات برای اتصالات فلنج است. برای نصب فلنج‌ها باید به‌صورت دوتایی از آنها استفاده کرد. این نوع اتصال به این صورت است که هر دو فلنج ازیک‌طرف به لوله، شیرآلات و دیگر تجهیزات صنعتی متصل شده و از طرف دیگر به یکدیگر وصل می‌شوند.
اتصال فلنج از طریق پیچ‌ومهره و جوشکاری بوده که در بین آنها از واشر یا آب‌بند استفاده خواهد شد. در محل اتصال دو فلنج به یکدیگر این واشرها قرار می‌گیرند تا از نشتی آن جلوگیری کنند و آب‌بندی کامل شود. فلنج‌ها در انواع متریال‌های فولادی، چدن، استیل و آلیاژهای فولادی تولید می‌شود. جنس فلنج‌ها بسته به نوع سیال، محیط و دیگر پارامترها بوده و انتخاب انواع فلنج به این موارد بستگی دارد.
انواع فلنج‌ها و نکات مهم برای خرید فلنج
اتصالاتی که توسط فلنج انجام می‌شود ویژگی‌ها و مزایای دارد که برای انتخاب فلنج‌ها در صنایع مختلف به این نیاز داریم که آنها را بشناسیم. در واقع فلنج قطعه‌ای دیسکی شکل بوده که نوعی از اتصال است که به‌صورت جفت برای متصل کردن لوله‌ها، شیرآلات و دیگر قطعات سیستم‌های لوله‌کشی به کار می‌رود.
جنس فلنج معمولاً از نوع فولاد و آلیاژهای آهنی مانند استیل، چدن و… است. جنس این قطعات برحسب لوله‌ای خواهد بود که قرار است به متصل شوند. البته مواد اولیه تولید آن یکسان بوده که هنگام خرید فلنج و انتخاب انواع فلنج باید به آن توجه کرد. این قطعات به‌واسطه پیچ‌ومهره به هم وصل می‌شوند. همین مزیت باعث شده که باز و بسته کردن و تعویض آنها بسیار راحت باشد. این پیچ و مهره‌ها یا ازیک‌طرف به رزوه و از طرف دیگر به مهره نیاز دارد و یا سرتاسر رزوه خواهد بود. برای جلوگیری از نشتی هم از واشر استفاده خواهد شد.
یکی از مهم‌ترین مزایای فلنج‌ها که باعث محبوبیت آنها در بین دیگر روش‌ها مانند جوشکاری شده قابلیت اتصال راحت آنهاست چراکه به‌راحتی می‌توانید آنها را بازو بسته کنید. همین مزیت باعث تمایز اتصال از طریق فلنج با دیگر روش‌ها می‌شود. در محل‌هایی که خطوط لوله‌کشی و یا سایر تجهیزات نیاز به تعویض و رسیدگی بیشتر دارند استفاده از انواع فلنج‌ها ضروری است. پس فلنج‌ها براساس ویژگی ظاهری، نحوه متصل شدنشان و کاربردی که دارند در تأسیسات لوله‌کشی به انواع مختلفی تقسیم خواهند شد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت تا در موقع خرید فلنج به شکل برنخورید.
انتخاب انواع فلنج
فلنج‌ها دارای انواع مختلفی هستند که در سیستم‌های لوله‌کشی استفاده‌های مختلفی از آن می‌شود که در ادامه این بخش به پرکاربردترین آنها خواهیم پرداخت.
فلنج کور:
برای خرید فلنج باید در انتخاب انواع فلنج دقت کنید و بدانید که کدام‌یک از آنها مناسب کار شما خواهد بود. فلنج کور کاربرد و استفاده آن نسبت به دیگر فلنج‌ها متفاوت بوده و زمانی که لازم باشد لوله و یا یکی از انشعابات آن بسته شود از این نوع فلنج استفاده خواهد شد. مسدودکردن خطوط لوله و یا انشعابات آن دلایلی مختلفی دارد که می‌توان به تعمیر و تعویض آنها اشاره کرد. برای همین فلنج کور و صفحه مسدودکننده آن نسبت به دیگر فلنج‌ها در برابر دما و فشار مقاومت بیشتری خواهند داشت.
فلنج اریفیس:
فلنج اریفیس به همراه اریفیس متر استفاده می‌شود که بتوان نرخ جریان نفت، گاز و دیگر سیالات را که در درون لوله جریان دارد را اندازه‌گیری کند. این فلنج بر اساس استاندارد ASME B16.36 در سایزهای مختلف و گریدهای متریال متفاوت ساخته می‌شود.
فلنج اریفیس با نازلی که روی آن تعبیه شده جریان سیال را می‌تواند اندازه‌گیری کند. با استفاده از این فلنج ضرباتی که به آن وارد می‌شود باعث ایجاد ضربات جداگانه به دیواره لوله خواهد شد.
فلنج گلو دار:
فلنج گلودارجوشی همان‌طور که نامش پیداست دارای یک‌شکل مخروطی بوده که اصطلاحاً به آن گلوی فلنج می‌گویند. از قاعده مخروطی شکل دو فلنج به یکدیگر و از سمت گلو دار آن به لوله و یا ولوها متصل می‌شوند. از این نوع فلنج برای خطوط لوله‌کشی که سیال درون آن دارای دما، فشار و تنش زیاد است مورداستفاده قرار می‌گیرد.
فلنج اسلیپون:
یکی از فلنج‌های پرکاربرد فلنج اسلیپون بوده که در صنعت بخصوص صنایع نفت و گاز بسیار پرکاربرد است. این فلنج را در خطوط لوله‌کشی که دما و فشار آن معمولی‌تر است مورداستفاده قرار می‌دهند. البته باید به این نکته اشاره کنیم که در هنگام استفاده از فلنج اسلیپون هم از جوش داخلی و هم از جوش خارجی باید استفاده کرد. برای دماهای بالاتر همان فلنج گلو دار بهتر خواهد بود.
فلنج دنده‌ای:
فلنج‌های دنده‌ای که به نام رزوه‌ای هم شناخته می‌شوند. برای اتصال لوله‌های گالوانیزه از این نوع فلنج بهره برده می‌شود. در هنگام خرید فلنج باید به این موردتوجه داشته باشید. در این نوع اتصال هیچ‌گونه جوشکاری وجود ندارد و فقط به‌صورت دنده‌ای و پیچاندن به لوله‌ها متصل خواهد شد. البته این نوع فلنج برای لوله‌هایی که ضخامت کمی دارند مناسب نیست.
فلنج ساکت ولد:
فلنج ساکت ولد در داخل خود پله‌ای جهت قرارگیری لوله در محل وجود دارد که وقتی لوله در محل خود به‌درستی قرار گرفت با استفاده از جوشکاری محل بین فلنج و لوله را به هم متصل می‌کنند. این جوشکاری همانند فلنج اسلیپون هم از داخل و هم بیرون صورت می‌گیرد به‌خاطر همین مقاومت بسیار بالایی دارد. این فلنج در لوله‌های با قطر کم و فشار بالا مناسب خواهد بود.
فلنج با اتصال رینگی:
این نوع از فلنج‌ها که دارای سطحی فرورفته است که درون آن یک رینگ قرار دارد که درون هر فرورفتگی هر دو فلنج قرار می‌گیرد. در اثر سفت کردن فلنج‌ها با پیچ‌ومهره روی همدیگر فشرده می‌شوند و باعث آب‌بندی فلنج خواهد شد. این فلنج‌ها دارای مقطع‌های بیضی‌شکل، هفت ضلعی و هشت ضلعی است. انتخاب این نوع فلنج برای جاهایی که عملیات بالایی وجود دارد کاربرد خواهد داشت که لوله‌های گاز پرفشار و یا فلنج‌های سر چاهی از این نوع است.
فلنج روکار:
این نوع فلنج از نوع گردن دار بوده که به‌راحتی نصب می‌شوند. البته در هنگام خرید فلنج روکار باید به این نکته توجه داشته باشید که در برابر فشار و دما مقاومت کمتری نسبت به فلنج گلو دار دارد. این نوع فلنج فاقد گلویی بوده که دارای عمق بیشتری نسبت به سایر فلنج‌ها است. در این نوع فلنج لوله تا پیشانی فلنج قابلیت بیرون آمدگی داشته که دو قسمت آن جوشکاری ماهیچه‌ای لازم دارد.
تمام مواردی که در بالا به آن پرداختیم برای خرید فلنج و انتخاب انواع فلنج مناسب بوده و آشنایی با آنها از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود. یکی از نکاتی که باید در هنگام خرید به آن توجه داشته باشید نیاز مشتری و ویژگی‌های موردنیاز آنها است. انتخاب فلنج باید به‌درستی انجام شود تا زمان اجرا و هزینه کاهش یابد و عمر مفید خطوط لوله افزایش پیدا کند. پس به شما توصیه می‌کنیم که در هنگام خرید فلنج باید به تمام نکاتی که به آن اشاره شد توجه کنید.
ویژگی‌های اتصال از طریق فلنج
اتصالاتی که توسط فلنج انجام می‌شود دارای ویژگی‌ها و مزایای مختلفی است که برای انتخاب فلنج مناسب نیاز به آشنایی با آنها در صنایع مختلف خواهید داشت. در ادامه این بخش به برخی از مشخصات فلنج استیل اشاره خواهیم کرد. قبل از آن به یادآوری مهم‌ترین ویژگی اتصالات توسط فلنج که قابلیت جداسازی آن است اشاره می‌کنیم. در زیر به دیگر ویژگی‌های فلنج استیل اشاره خواهیم کرد:
- ضدزنگ بودن و مقاومت بالا
- اتصال به‌وسیله فلنج‌ها برای آب‌بندی بین سطوح و برای جلوگیری از نشتی آن از واشر استفاده می‌شود.
- آلیاژهای ضدزنگ فولاد که در فلنج‌ها ساخته می‌شود را فلنج استیل می‌گویند.
- فلنج استیل‌ها در مقابل تغییر شکل مقاوم هستند و برای فشارهای بالا و شرایط دمایی بالا و پایین کاربرد دارند.
- اتصال فلنج استیل به علت ضخامت کافی در جاهایی که دما زیاد، تنش‌های برشی، ارتعاشی و فشاری وجود دارد مورداستفاده قرار می‌گیرد.
- از فلنج استیل برای اتصال لوله‌ها، شیرآلات و پمپ‌ها به همدیگر استفاده می‌شود.
- فلنج‌های استیل مطابق استاندارد آلیاژی به کلاس‌های 150، 300، 400، 600، 900، 1500، 2500 تقسیم‌بندی خواهند شد.
- فلنج‌هایی که کد ANSI دارند از مقاومت بیشتری برخوردار هستند. تقسیم‌بندی کلاس فشاری آنها نیز 1500، 2000، 3000، 5000 و 7000 است.
- روی فلنج استیل کد عملیات حرارتی، جنس آن، مقدار فشار قابل‌تحمل، کلاس فلنج، سایز اسمی لوله، قطر و نام شرکت سازنده آن حک شده است.
کلاس فلنج‌ها
برای خرید فلنج باید به کلاس آنها توجه داشته باشید. فلنج‌ها در کلاس‌های گوناگونی تولید می‌شوند. این کلاس‌ها برای نشان‌دادن مقاومت فلنج در برابر دما و فشار است. هرچه عدد این کلاس بیشتر باشد تحمل فشار و دما فلنج نیز بالاتر می‌رود. در هنگام خرید فلنج باید به سایز آنها و سایز لوله‌ها توجه داشته باشید.
در هنگام انتخاب فلنج مناسب نیز به قطر سوراخ‌ها و مرکز آنها توجه کنید که بتوان دو فلنج را به یکدیگر متصل کرد. با تغییر سایز و کلاس فلنج جای سوراخ‌ها نیز تغییر می‌کند؛ بنابراین هر کلاسی جای سوراخ پیچ مخصوص به خود را دارد. مثلاً فلنج با سایز 10 اینچ و کلاس 150 با فلنج سایز 10 اینچ کلاس 600 جای سوراخ و سایز متفاوتی خواهد داشت. پس این دو فلنج را نمی‌توان به همدیگر متصل کرد. در بعضی مواقع شاید جای چندپیچ باهم یکی باشد اما از نظر مهندسی اتصال اینها کار اشتباهی خواهد بود.
متریال فلنج‌ها
برای راهنمای خرید و انتخاب فلنج مناسب باید این را بدانید که فلنج‌ها با متریال‌های مختلفی تولید می‌شوند که شامل: استنلس‌استیل، آلومینیوم، چدن، آهن، برنج، برنز، پلاستیک و… است. اما متداول‌ترین متریالی که مورداستفاده قرار می‌گیرد کربن استیل و سطوح ماشین‌کاری شده است.
فلنج‌ها نیز مانند لوله و اتصالات برای فرایندهای خاصی به کار می‌رود که با متریال‌های خاصی پوشش داده خواهند شد. این متریال‌ها بر اساس نوع لوله انتخاب می‌شوند که در اغلب موارد این متریال‌ها باتوجه‌به متریال لوله انتخاب شده که معمولاً این فلنج‌ها دارای استانداردهای ASME و ASTM هستند.
مزیت باز و بسته‌شدن فلنج در اتصالات
شیرآلات، لوله و اتصالات، لرزه‌گیر و… بعد از مدتی به‌خاطر شرایط سیال جاری در لوله‌ها و اتصالات نیاز به تعویض و تعمیر خواهند داشت. برای جداکردن این لوله و اتصالات باید به فکر راه‌حل مناسبی بود چرا که با جوشکاری جداکردن این اتصالات کار آسانی نخواهد بود. فلنج‌های جوشی قطعاتی هستند که دیسکی شکل بوده و با پیچ‌ومهره به یکدیگر وصل می‌شوند. به همین خاطر به‌واسطه این پیچ و مهره‌ها جداسازی این قطعات کار راحت‌تری خواهد بود.
مزایا و معایب اتصالات فلنج‌ها
- انتخاب انواع فلنج مزیتی که دارند این است که تمیزکاری، تعمیرات و بازرسی را فراهم خواهد کرد که به‌صورت دنده‌ای و جوشی در بازار وجود دارد.
- اتصالات فلنجی نسبت به اتصالات جوش و رزوه‌ای سنگین‌تر بوده که این از معایب سیستم فلنجی است.
- اتصالات فلنجی نیاز به فضای بیشتری خواهد داشت.
- هزینه ساخت و تکیه‌گاه در سیستم‌های فلنجی بیشتر از سایر سیستم‌ها خواهد بود.
- برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که در اتصالات فلنجی آب‌بندی به‌صورت 100 درصدی انجام نمی‌شود. همچنین این فلنج‌ها به فضای بیشتری نیاز خواهد داشت و عایق‌بندی فلنج‌ها هزینه‌بر خواهد بود.
جمع‌بندی
در هنگام خرید فلنج و انتخاب انواع فلنج و آشنایی با کاربردهای آن از مهم‌ترین مباحثی بوده که در صنعت نفت و گاز بسیار حائز اهمیت است. پس اگر شما قصد خرید فلنج را دارید باید باتوجه‌به پارامترهایی که در این مقاله به آن اشاره کردیم به یکی از روش‌های گفته شده اقدام به خریداری کردن آن نمایید.
بدون دیدگاه